De brug in de oorlog (1940-1945)

Toen Duitsland op 10 mei 1940 Nederland binnenviel, probeerden Duitse parachutisten de brug te veroveren. De Duitsers wilden vooral het vliegveld Waalhaven, ten noorden van Smitshoek veroveren. In de buurt van Smitshoek en in de Hoeksche Waard bevonden zich Nederlandse troepen.

Op 10 mei bezetten Duitse troepen de Barendrechtse oprit van de Barendrechtse Brug. Ze wilden zo een Nederlandse aanval vanuit de Hoeksche Waard voorkomen. 

Op 11 mei probeerde het Nederlandse 3^e Grensbataljon om via de Barendrechtse Brug op te rukken naar Waalhaven. Aan de Barendrechtse kant van de brug en in de Velofabriek naast de brug hadden zich Duitse parachutisten verschanst.

Een ander deel van het Nederlandse bataljon stak bij Puttershoek de Oude Maas over en probeerde via Heerjansdam bij de brug te komen. “Er werd behoedzaam doorgemarcheerd tot Heerjansdam. Daar ontving ik bericht van de burgemeester van Barendrecht en Heerjansdam, dat Barendrecht door sterke Duitse afdelingen was bezet”, vertelde de commandant later. Toen er vanuit Barendrecht ook nog twee Duitse motorrijders kwamen, besloot hij met zijn mannen terug te keren naar het veer bij Puttershoek.

Bij de Barendrechtse Brug werd door vier Nederlandse kanonnen geschoten op de Velofabriek, waarna de brug werd bestormd. De Duitsers openden het vuur, waardoor op de brug vier Nederlanders werden gedood en twaalf gewond. Daarop werd de aanval gestaakt. De Nederlanders schoten de Velofabriek in brand, maar waagden geen nieuwe aanval over de brug.

Op 13 mei werden de Duitse troepen bij de brug versterkt met tanks, uit angst voor een nieuwe Nederlandse aanval. De Duitsers schoten met mortieren naar de Nederlanders aan de andere kant van de brug, waardoor drie doden vielen.

Aan het begin van de avond reden vier Duitse tanks schietend de brug op. Een deel van de Nederlanders sloeg op de vlucht. Met een anti-tankkanon konden drie van de tanks worden vernietigd, waarmee de aanval was mislukt. De aanval kostte aan vier Duitsers en één Nederlander het leven.

De Nederlandse verdedigers dachten dat de Duitsers naar Heinenoord de rivier waren overgestoken. Omdat ze bang waren te worden omsingeld, trokken ze terug naar Westmaas. Later bleek dat er helemaal geen Duitsers bij Heinenoord waren geland. Dit was een misverstand, dat kon ontstaan omdat de Nederlanders nauwelijks radio’s hadden. De volgende dag (14 mei) konden de Duitsers ongehinderd de brug oversteken.

Op de oprit van de brug staat tegenwoordig een gedenksteen met o.a. de namen van de Nederlanders die bij de gevechten om de brug werden gedood. 

Tijdens de bezetting hadden de Duitsers een controlepost op de brug. Deze post bestond al sinds 1897 en werd voordien gebruikt door de politie. Tijdens de Hongerwinter van 1944-45 werden hier veel Rotterdammers gecontroleerd. Zij moesten hier het voedsel inleveren, dat ze tijdens een hongertocht door de Hoeksche Waard hadden verzameld.

Op 9 september 1944 werd de brug door Britse bommenwerpers aangevallen. Na de aanval kwamen uit de machinekamer zwarte rookwolken. De machinekamer was beschadigd, waardoor de hefbrug niet meer omhoog kon. Schepen konden toch passeren, omdat het oude draaigedeelte van de brug gebruikt kon worden.