Velo

Op 6 juni 1898 werd door twee oud-medewerkers van de Holland Amerika Lijn een eigen bedrijf opgericht: de importfirma A. van der Laan en Co. Het bedrijf ging werken in twee wereldsteden: New York en Rotterdam. Van der Laan werkte vanuit New York, Johan Maurits Bosch vanuit Rotterdam.

In Nederland werden Amerikaanse producten verkocht, in Amerika Nederlandse producten. Dat waren allerlei zaken, zoals Friese staartklokken, die de oceaan overgingen en Amerikaanse vruchten of koperwerk dat in Nederland en België werd verhandeld.

In 1901 werden de eerste Amerikaanse wasmachines geïmporteerd door de firma Van der Laan: eenvoudige houten kuipen met een half-mechanische  spoelinrichting. Voor 125 gulden per dozijn werden ze aan de handel in Nederland en België geleverd.

In een eenvoudige boerenschuur in Overschie ging Bosch deze machines nabouwen om ze zo goedkoper te leveren. Maar Bosch was niet tevreden over de kwaliteit.

In 1902 trad E. van Driesum toe tot de Hollandse leiding van de firma. En in 1903 werd A. Kema aangetrokken als bedrijfsleider. Deze Haatje Kema kwam bij de Gazelle fietsenfabriek vandaan. In 1904 trok Van der Laan zich terug en wijdde zich aan zijn Amerikaanse belangen. Bosch en Van Driesum gingen per 13 juni 1904 verder onder de naam NV Importmaatschappij v/h A. van der Laan en Co. In 1905 werd een fietsenfabriek aan de Willemskade in Schiedam aangekocht waarin ook de wasmachineafdeling een plaats kreeg.

Hygiëne

Hoewel de wasmachine aan het begin van de twintigste eeuw algemeen bekend werd, bleven veel gezinnen het wasbord gebruiken. Voor hen was de wasmachine onbetaalbaar. Rijke gezinnen hadden een meid in dienst die de was deed. Zij hadden daarom weinig belangstelling voor de wasmachine. Daarnaast was er een grote groep mensen die de was liet doen door een bedrijf, een ‘wasinrichting’. Die groep klanten wilde Velo voor zich winnen door te wijzen op de hygiëne. “Bedenk eens hoe gemakkelijk er besmetting ontstaat bij het dooreenmengen van lijfgoed uit verschillende gezinnen. Spreek daar eens over met uwen dokter.”

In 1926 kocht men de in aanbouw zijnde oliefabriek Ragier en verhuisde men naar de Achterzeedijk 57 te Barendrecht, want de gemeente Rotterdam had grond nodig voor woningbouw. Men was al begonnen bij de wasmachines een wringer te leveren zodat de was nog droger gemaakt kon worden door hem uit te wringen. Nu ging men ook meubelen maken, onder andere radio- en pick-up (platenspeler) kasten. Het Barendrechtse bedrijf werd daarmee een grote moderne onderneming met een kuiperij, zagerij, stoffeerderij, meubelmakerij, spuiterij voor hout en metaal, draaierij voor de metaalbewerking, enorme magazijnen en opslagplaatsen. Een hele verandering na het eenvoudige begin.

Tot nu toe had men handwasmachines gemaakt, maar de moderne tijd vereiste aanpassingen. Vanaf 1928 werd de eerste elektrische machine gebouwd en in 1932 de eerste metalen Velo machine. De Franse directeur Pierre Bosch maakte dit allemaal niet meer mee. Hij overleed in 1928.

In 1935 bedroeg het aantal filialen 108 zaken. Deze winkels konden in 1939 een geheel vernieuwde Amerikaanse Velo wasmachine leveren.

Het jaar 1940 bracht de Tweede Wereldoorlog. De fabriek in Barendrecht werd  voor de helft verwoest en de voorraden werden door brand vernietigd. Een hele schok voor oprichter J.M. Bosch! Net voor de Bevrijding werd hij ziek en net na de Bevrijding, in augustus 1945, overleed hij, 72 jaar oud.

In 1951 bestond het bedrijf vijftig jaar. Daarbij werd een herdenkingsboekje uitgegeven: ‘Een kind kan de wasch doen, 50 jaren wasmachines, 1901 – 1951’. De directie was in handen van Cornelis Bosch en ir. Harry Maurits Bosch, een zoon van J.M. Bosch. Er waren Velo winkels in vele plaatsen in Nederland, België en Frankrijk. De productie lag op zo’n vijftigduizend wasmachines per jaar. Er werkten ongeveer 250 man personeel bij Velo. In de loop van de jaren vijftig groeide dat aantal uit tot ongeveer 500, inclusief het winkelpersoneel.

De tijd werd moderner en ook de wasmachines. Naast bovenladers kwamen er wasmachines met de deur voorin, de zogenaamde voorladers. Vanwege de kosten werd besloten de wasmachines voortaan uit het goedkopere Italië te importeren.

Ook de concurrentie nam toe. Door schaalvergroting en een behoefte aan een breder assortiment raakten de winkels verouderd. In de jaren zestig besloot men de winkels te sluiten, maar de panden hield men en deze werden verhuurd. Daartoe werd in 1972 Velo Beheer opgericht.

De wasmachinefabriek werd in 1978 verkocht aan Kollman. Onder de naam wasmachinefabriek Holland bleef het bedrijf nog zo’n tien jaar produceren. Daarna volgde een periode waarin diverse eigenaren failliet gingen en de fabriek weer doorverkochten. Onder de naam Velaundry BV werden er door een Schotse eigenaar Velo wasmachines en – drogers in veel landen verkocht. Velaundry Barendrecht fungeerde als distributeur en niet meer als producent.

In 2005 kocht de Zeeuwse ondernemer Van der Does de fabriek na het faillissement van de Schotse eigenaar. Hij zag er wel brood in en zorgde ervoor dat de wasmachines verkrijgbaar bleven.

Het terrein aan de Achterzeedijk werd na de verkoop van de fabriek voor een gedeelte verhuurd aan Mallinson Houthandel. Er staan nu grote bedrijfshallen op het Velo bedrijventerrein, in totaal ongeveer 16.000 vierkante meter. Deze worden aan diverse ondernemers verhuurd.

Velo Beheer heeft op veel plaatsen in Nederland en België nog panden in eigendom. Deze worden verhuurd en waar een kans ontstaat worden nieuwe panden gebouwd.

Van de oude fabriek aan de Achterzeedijk staat alleen de schoorsteen nog, die op de gemeentelijke monumentenlijst staat. Bij de schoorsteen heeft Velo een klein bedrijfsmuseum ingericht. Ook het kantoorgebouw, bij de ingang van het terrein, bestaat nog.