De postroutes
Barendrechters die rond het jaar 1800 leefden, konden er zelfs niet van dromen om eens een dagje voor hun plezier op reis te gaan. De meeste mensen hadden daar geen tijd en geen geld voor. Bovendien was het reizen over kronkelige dijkjes en slechte wegen een stuk minder gemakkelijk dan nu.
Landarbeiders die niet verder kwamen dan hun eigen dorp, zijn misschien wel jaloers geweest op de mannen die met de postkoets naar Antwerpen door Barendrecht reden. Barendrecht lag aan twee belangrijke routes van postkoetsen.
De eerste route begon bij het veer in IJsselmonde. Deze aanlegplaats bestaat nog steeds en ligt naast de Van Brienenoordbrug. De postkoets reed via de Kerkedijk, de Hordijk en de Barendrechtseweg naar Barendrecht. Via de Middeldijk en de Ziedewijdsedijk werd het Kuipersveer bij Heerjansdam bereikt. Daar was een veer naar de Hoeksche Waard. Rond 1800 reed er via het Kuipersveer tweemaal per week een postkoets heen en weer met Franse en Zeeuwse post.
De tweede route begon bij het veer van Katendrecht. Bij dit dorp lag al in de vijftiende eeuw een veer. De postkoets reed vanaf het Katendrechtse veer over de Charloisse Zeedijk en over binnenwegen naar de Hordijk. Van daaruit reed de koets de bekende route langs Barendrecht naar het veer bij Heerjansdam.
Barendrecht op de ‘Kadastrale Kaart’ van Margadant uit 1848. De Dordtsestraatweg, de Barendrechtseweg en de Oude Maas zijn duidelijk zichtbaar. De Dortsestraatweg werd toen ook wel Koninklijke Straatweg genoemd.
|
Eén van de weinige veren die tegenwoordig nog over de Oude Maas varen, is dat tussen Puttershoek en Zwijndrecht (Groote Lindt). (foto: Corrie Ratsma, 1999)
|
“Kijk, daar gaat Mozart!” Dat zal niemand gezegd hebben toen componist Wolfgang Amadeus Mozart in 1765 en 1766 door Barendrecht reisde. Er reden toen regelmatig postkoetsen door het dorp. Bovendien was Mozart nog maar een kind. En nog lang niet zo bekend als tegenwoordig.
De jonge componist (geboren in 1756) maakte van 1763 tot 1766 samen met zijn vader en zus een reis door Europa. Hier speelden Wolfgang en zijn zus Nannerl voor koningen, prinsessen en andere muziekliefhebbers van aanzien.
Na een lang verblijf in Londen reisde de familie Mozart in september 1765 via Duinkerken en Antwerpen naar Holland. Op 10 september 1765 staken ze met een veerpont het Hollands Diep over van Moerdijk naar Strijen Sas. De koets reisde door de Hoeksche Waard naar het Kuipersveer bij Heerjansdam. Van Heerjansdam reed de koets door Barendrecht naar het veer bij IJsselmonde. Daar stak het gezelschap over naar Kralingseveer en Rotterdam.
“De tocht van Antwerpen naar Rotterdam was geen sinecure. Hij nam een hele dag in beslag, van half zeven in de ochtend tot ’s avonds acht uur”, schreef vader Leopold Mozart enkele dagen later in een brief.
Tussen 23 april en 29 april 1766 vertrok het gezin weer uit Holland. Ze reisden per postkoets van Utrecht naar Rotterdam. Daarna ging de reis via Barendrecht, het Kuipersveer en Moerdijk naar Antwerpen.
Mozart op 7-jarige leeftijd (Portret: Pietro Lorenzoni)
|
In het radioprogramma Middag aan de Maas van RTV Rijnmond, uitgezonden op 2 november 2016, vertelt Arco van der Lee hoe Mozart door Barendrecht reisde.
Uitzending Radio Rijnmond 2 november 2016
Jan Willem van Borselen: 'Sporen in Rotterdam', Rotterdam 1993, p. 33-35;
Dick van Koten: ‘De postkoets op IJsselmonde’, in De Waalpost, 15 april 1999;
Michel Ball: ‘Katendrecht: de veren’, Rotterdam 1985, p. 6
Jos van der Zanden: ‘Mozart in de Lage Landen’, Leeuwarden 2002, p. 62, 63, 64, 170, 171;
Stuurgroep Toekomst Dorpskerk: ‘Mozart in Barendrecht’, programmaboekje van een Mozart-avond in de Dorpskerk te Barendrecht, 10 mei 2006